Voor werknemers liggen de banen voor het oprapen, bedrijven hebben moeite om personeel te vinden. Dat heeft allerlei gevolgen voor onze samenleving: het OV heeft zijn dienstregeling aangepast vanwege het personeelstekort. In de zorg zijn de wachttijden opgelopen. Er zijn zelfs bedrijven die failliet gaan omdat ze niet voldoende personeel hebben. De verwachting is dat de arbeidsmarkt alleen maar krapper gaat worden… Reden voor de bestuurders van Noordoost-Brabant Werkt om de handen ineen te slaan. Op 5 juni vond daarom de conferentie ‘De toekomst van de arbeidsmarkt’ plaats.
Het geheim van deze regio
De arbeidsmarkt in Nederland is krap. Dat is in Noordoost-Brabant niet anders. Dagvoorzitter Richard Engelfriet zette de zaal meteen in beweging met de vraag hoe we er als netwerksamenwerking voorstaan. De linkerkant van de zaal symboliseerde de ‘goede’ kant, en de rechterkant van de zaal de ‘verkeerde’ kant. Dat zorgde meteen voor een positieve start van de conferentie, want het merendeel koos voor ‘we gaan de goede kant op’.
Op de vraag van Richard Engelfriet wat dan het geheim van deze regio is, is de zaal redelijk eensgezind. “We hebben een prettige manier van samenwerken, we weten elkaar goed te vinden”, geeft Auke Blauwbroek van FNV aan. “Hoewel de uitdagingen groot zijn, heb ik vertrouwen in ons als partners”, vult Rudy Sleegers van Weener XL aan. Dat wordt vervolgens door diverse aanwezigen uit de zaal beaamd.
Spread the word: maak de urgentie duidelijk
Ook Marianne van der Sloot (voorzitter NOBW) geeft tijdens haar welkomstwoord aan dat het fijn is dat we elkaar goed weten te vinden in Noordoost-Brabant. Maar aan de andere kant hebben we een grote uitdaging met z’n allen: de urgentie is groot. “Er komt nog veel op ons af, dat gaat een grote impact hebben op ons leven. Nu kunnen we nog keuzes maken, dus is dit het moment om daarmee aan de slag te gaan”. Daarnaast doet ze aan iedereen de oproep: “Spread the word, zorg ervoor dat de urgentie overal duidelijk wordt”.
De arbeidsmarkt onder hoogspanning
Maar hoe urgent is het eigenlijk? Dat maakten Douwe Grijpstra van Panteia / ArbeidsmarktInZicht en Marjon van Delft van UWV snel duidelijk. Zij gaven inzicht in de laatste arbeidsmarktcijfers van onze regio. Het aantal openstaande vacatures is hard gestegen de afgelopen jaren, terwijl het aanbod enorm is afgenomen. “Onze regio kent een werkloosheidspercentage van 3%, dat is erg laag”, legt Marjon uit. “En we zijn dan wel kampioen deeltijdwerken, maar het percentage arbeidsparticipatie is óók heel hoog. Steeds meer vrouwen en ouderen zijn gaan werken.”
Het is dan ook niet verrassend dat veel bedrijven moeite hebben met vervullen van vacatures, zo erg dat het de bedrijfsactiviteit belemmert. “Bedrijven zetten vacatures langer open, passen de functie-eisen aan”, vertelt Marjon. “Het werk wordt structureel verdeeld onder de mensen die er zijn, maar dat kun je natuurlijk niet blijven doen.”
Steeds meer pensionado’s
Over ons toekomstbeeld is Douwe Grijpstra helder: de druk neemt nog verder toe. “De beroepsbevolking wordt steeds grijzer. Er komen steeds meer pensionado’s”. Vanwege robotisering en digitalisering zullen er sectoren zijn die in de toekomst minder personeel nodig hebben en wat gaan krimpen, maar er zijn ook nog steeds veel sectoren die meer werknemers nodig hebben in de toekomst. “Bovendien kun je je afvragen of je in een sector als de zorg wel alles wilt robotiseren. Hoe wenselijk is dat?” vraagt Douwe zich af. Daarnaast zijn er bijna geen ICT’ers te vinden, die weer een bijdrage zouden kunnen leveren aan het verder ontwikkelen van robotisering en digitalisering.
“In elke sector is er sprake van een personeelstekort. 2030 is nog ver weg, maar het is nú het moment om keuzes te maken. Als we in 2030 mensen willen hebben die in een bepaald vak geschoold zijn, moeten we nu starten met die opleidingen aan te bieden”, aldus Douwe. “Automatisering doe je niet van de 1 op de andere dag”, vult Marjon aan. “In de horeca zie je heel langzaam automatisering zijn intrede doen: mensen kunnen digitaal hun bestelling doorgeven en dan komt er een robotkarretje langs om de drankjes te brengen. Maar voor de zorg is dat wel wat ingewikkelder, dat doe je niet zomaar met een QR-code”.
Keuzes maken
Keuzes maken dus. Maar wie maakt die keuzes, vraagt Marianne van der Sloot zich af. “Waar kiezen we voor, voor de zorg of techniek? Waar wil je mensen voor gaan opleiden? En gaat de overheid die keuzes opleggen? Zo maakbaar is onze wereld gelukkig ook niet”, geeft ze aan. En wat nou als we helemaal niets doen, wordt er in de zaal geroepen. Douwe geeft aan dat dat geen optie meer is. “Dan loopt de economie volledig vast. Het is belangrijk om de maatschappij overeind te houden, maar daarvoor moet je slimme keuzes maken”.
Maar welke keuzes moet je dan maken? “Wij zijn van de generatie dat we zelf mochten kiezen wat we willen studeren”, vertelt Peer van Summeren (KW1C). “En op deze manier gaan we er naartoe om een hele generatie dat te ontnemen. Dat zou ik wel heel jammer vinden.”
Doen wat je leuk vind
Hoe kijken mensen in onze regio eigenlijk aan tegen werk? Tijdens de conferentie werd een film getoond waarin we de straat op zijn gegaan en mensen de vraag hebben gesteld wat zij belangrijk vinden in hun werk. Opvallend is dat met name jongeren flexibiliteit erg belangrijk vinden. En voor werk kiezen dat ze leuk vinden. Dat leidde in de zaal ook tot verschillende reacties. Van “Briljant filmpje, want dit laat precies zien hoe jongeren tegenwoordig denken” tot “Zitten we niet in een tijdsgewricht waar wel héél veel kan en mag, moeten jongeren ook niet gewoon leren wat écht werken is?”
We moeten leren om te leren
Daarna werden diverse partners uit netwerk naar voren geroepen om hun visie met de groep te delen. Hoe zien zij de toekomst van de arbeidsmarkt? Wat is hun wensenlijstje? En waar zijn zij zelf al mee bezig in de praktijk? Want dat we aan de slag moeten is duidelijk, vond ook Fleur de Best van VNO-NCW: “Er is misschien zelfs wel te lang gewacht, we moeten nu echt aan de slag, zoals we bijvoorbeeld met het 1Werkcentrum ook doen.” De visie van de verschillende partners en hun standpunten is terug te lezen in de presentatie van de conferentie.
Aanstekelijk werkgeverschap
Arbeidsmarktstrateeg Wim Davidse nam de zaal vervolgens mee in zijn oplossing voor de arbeidskrapte: aanstekelijk werkgeverschap. Hij deed de suggestie om ook als regio zijnde een aantrekkelijke werkgever te zijn en daarmee mensen aan onze regio te binden.
Tot slot ging de groep uiteen om in groepen het gesprek met elkaar aan te gaan en antwoorden te vinden op de volgende vragen:
- Waarin kan onze netwerksamenwerking toegevoegde waarde bieden voor onze inwoners en werkgevers?
- Hoe kunnen werkgevers zorgen voor aanstekelijk werkgeverschap?
- Wat zijn onze prioritaire sectoren als we moeten kiezen in het kraptevraagstuk?
- Hoe zorgen we dat onbenut talent mee gaat doen en mee blijft doen?
Er werd volop gebrainstormd en gediscussieerd over deze onderwerpen. De opbrengst daarvan gebruiken we bij de aanscherping van de aanpak arbeidskrapte en het verder verstevigen van de regionale samenwerking.
