Nieuwe horizon voor havo-scholieren

Nieuwe horizon voor havo-scholieren

Wat als je in 4 havo ontdekt dat theoretisch vervolgonderwijs niet jouw route zal zijn? Wat doe je dan nog twee jaar in het algemeen voortgezet onderwijs dat voorbereidt op hbo of wo? Demotivatie en schooluitval liggen op de loer. Voor deze groep leerlingen riep VSV-regio Noordoost-Brabant het traject New Horizon in het leven. De eerste 20 studenten hebben het traject doorlopen en zijn succesvol ingestroomd in de mbo-opleiding van hun keuze.

Tekst: Yolanthe van der Ree
Foto’s: Koning Willem I College

Koning Willem I College met vestigingen in onder meer ’s Hertogenbosch en Oss voert dit traject sinds mei 2023 uit, samen met de twee andere mbo-scholen in de regio, Yuverta en SintLucas. In 12 weken doorlopen de jongeren drie fasen van oriëntatie via keuze naar instroom in een opleiding.

Achterstand

Peter van Roosmalen is regionaal projectleider vsv en werkzaam bij contactschool Koning Willem I College. ‘Bestuurders van de vo-scholen in onze regio klopten aan en vroegen aandacht voor havisten die bij hen vastlopen in havo-3 of -4. Het mbo is al jaren bekend met deze doelgroep’, zegt hij. ‘Het zijn de jongeren die in september de opleidingen instromen zonder goede voorbereiding. Ze hebben een achterstand omdat ze vaak een tijd thuisgezeten hebben of een baantje hadden en bovendien geen loopbaanoriëntatie en -begeleiding gevolgd (LOB) hebben. De keuze voor de opleiding is dan ook vaak niet goed onderbouwd. Daar lopen ze dan verderop weer tegenaan.’

‘Per schooljaar gaat het in onze regio om tussen de 40 en 65 jongeren. In november komen ze in beeld tijdens de eerste proefwerkperiode. Dan lukt het de scholen meestal nog wel ze te motiveren en naar de tweede periode in februari te begeleiden. Dan gaat het mis en vallen ze uit. Met New Horizon willen we voorkomen dat deze jongeren tot september in de wachtkamer zitten. Goede LOB is het belangrijkste onderdeel van het programma. In 12 weken ontdekken ze waar ze goed in zijn, waar hun talenten liggen. Ze lopen mee op een afdeling, maken een uitstapje naar een stagebedrijf en hebben heel veel persoonlijke gesprekken met begeleiders die er bovenop zitten. Samen zoeken zij uit of de juiste weg wordt ingeslagen; is dit wat echt bij jou past? Zo niet, dan zoeken we verder en gaan we nieuwe ervaringen opdoen.’

Investeren in jezelf

Havo- en ook vwo-leerlingen kunnen op elk moment van het jaar starten bij New Horizon; het traject is maatwerk. De decaan van de vo-school meldt de leerling aan. ‘Dat is belangrijk’, zegt Peter van Roosmalen, ‘we willen dat zowel de leerling als de school een bewuste keuze maken. De leerlingen blijven gedurende het traject bij New Horizon ook ingeschreven op de vo-school. Na de aanmelding volgt de intake waarbij ouders, leerling, decaan en begeleider van New Horizon aanwezig zijn. Als er groen licht is, ondertekenen mbo en vo een samenwerkingsovereenkomst. Daarmee gaat de vo-school ook de verplichting aan een eigen bijdrage te leveren. Hieruit wordt het ov-reisproduct betaald waar een vo-leerling nog geen recht op heeft.’

Imke van Gerven is een van de begeleiders van New Horizon. ‘De kern is dat jongeren bereid moeten zijn om echt in zichzelf te investeren en zich breed te oriënteren. Zijn zij bereid om 12 weken intensief met zichzelf aan de slag te gaan? Als dat antwoord “ja” is, bieden wij een zeer gedegen programma van oriëntatie en keuzes maken. Dat is altijd maatwerk.’

Challenge

De eerste fase is ‘ontdekken wie je bent’. Imke van Gerven: ‘Dat gaat over eigen leiderschap, verantwoordelijkheid nemen en zelfonderzoek. Welke rol heeft een jongere bijvoorbeeld in zijn of haar bijbaantje? Welke vaardigheden heb je daarvoor nodig? In challenges worden de jongeren uitgedaagd zelf te ondervinden wat het met hen doet als ze zelf moeten uitzoeken hoe ze een opdracht gaan aanpakken. In de evaluatie bespreken we wat ze hebben laten zien. Bij de challenge “ontwerp een dierenverblijf” bijvoorbeeld zien we mooie verschillen. De een gaat meteen aan de slag met bouwmaterialen, de ander start met een plan van aanpak of een gedetailleerde bouwtekening, een volgende verdiept zich eerst in het dier waarvoor het verblijf bedoeld is. Wat heeft een ijsbeer nodig om zich prettig te voelen? Ik moet op m’n handen zitten en niet willen bijsturen of ingrijpen. Mijn focus ligt op welke kwaliteiten ik zie, waar het ongemak zit. Het gaat erom dat studenten hun eigen proces doorlopen.’

De tweede fase van het traject is de horizonverruiming. Studenten stellen de vraag “Wat is er voor mij te halen op de arbeidsmarkt?”. Imke van Gerven: ‘Daarvoor maken we gebruik van opdrachten en soms van testen, maar studenten gaan ook ervaren bij bedrijven en opleidingen of het beeld dat zij hebben klopt met de werkelijkheid. Op een flipchart houden ze in eerste instantie met geeltjes bij wat hun ontdekte eigenschappen en kwaliteiten zijn, evenals hun vaardigheden en interesses, welke passie en dromen zij hebben, wat hun (werk)voorwaarden zijn en wat zij nog te leren en ontdekken hebben. En vooral waar zij blij van worden.’

Instromen

Als een jongere na deze fase denkt te weten wat hij of zij wil gaan doen, belt de begeleider met de betreffende afdeling en regelt meeloopmomenten. Daar kan de jongere voelen en ervaren of het echt past. Is dat het geval, dan stromen ze snel mogelijk in. Eventueel wordt er nog een tussenfase georganiseerd tot de opleiding start (maatwerk).

Over het succes en het vervolg van New Horizon is Peter van Roosmalen ambivalent. ‘Enerzijds vind ik het super dat we dit doen en dat het zo goed loopt. Anderzijds zou ik het liefst willen dat we het traject niet nodig hadden. Ik zou dit in de structuur willen regelen. Zo pleit ik ervoor om de LOB binnen de havo naar een hoger plan te trekken, zodat leerlingen daar al een beroepsgerichte keuze kunnen maken. Het is niet voor niks dat nu in pilots de havo-praktijkroute wordt verkend. Havo-scholen merken dat ze moeten investeren om jongeren meer beroepsgericht voor te bereiden.’

Voor dat realiteit is, zijn alle betrokkenen blij met het traject. Dat geldt ook voor Jacomijn Pruijmboom, programmamanager Regionale Jongerenaanpak en doorstroomcoördinator: ‘We zijn heel blij met deze voorziening en hebben er ook hard voor gepleit hier vanuit het regionaal vsv-programma ruimte voor te maken. In dit traject kunnen ze op ontdekkingsreis. Naar zichzelf en naar de studie die echt bij ze past. En dan komen ze goed voorbereid aan de start.’

Jezelf leren kennen

Don is 17 jaar en is in september gestart met de opleiding Junior Accountmanager niveau 4. Daarvoor nam hij deel aan New Horizon nadat hij in havo-4 was vastgelopen.

‘Ik was niet meteen enthousiast’. Don is er eerlijk over dat het mbo voelde als ‘een stap lager’. ‘Maar ik ben toch naar de intake gegaan en die was eigenlijk prima. Ik ging niet meteen naar het mbo, maar kreeg de kans om uit te zoeken wat ik nu echt wilde. Ik had namelijk geen idee. Door New Horizon heb ik mezelf veel beter leren kennen. Zo ontdekte ik bijvoorbeeld dat ik best creatief ben, een vaardigheid die je in veel beroepen kunt inzetten.’

In challenges worden de deelnemers van New Horizon uitgedaagd hun talenten te ontdekken. Don: ‘We kregen vaak alleen een bak met spullen en een opdracht. Bijvoorbeeld “maak hiermee een pot slijm”. Nou, dan ga je maar wat mengen, roeren en proberen. Het gaat er niet om dat je het beste slijm maakt, maar dat je bijvoorbeeld ontdekt dat je het in je hebt om recepten te lezen, ingrediënten samen te voegen. Ook de challenge om een knikkerbaan te maken uit een bak met blokjes was een goeie. Je leert je eigen manier van werken kennen.’

‘Langzaam maar zeker kreeg ik wat ideeën over de richting die ik in zou willen slaan. Ik ben toen gaan meelopen bij verschillende opleidingen, heb gesprekken gevoerd met studenten en docenten en heb zelf veel uitgezocht. Het was echt een mooi traject. Je bent zelf verantwoordelijk, de begeleiders zijn super vriendelijk en ik heb het gevoel dat ik nu goed op m’n plek zit. De opleiding Junior Accountmanager past bij mijn manier van werken en bij mijn aanleg voor economie en sales.’

En dat mbo? ‘Helemaal top. Echt onzin dat daar altijd een beetje minderwaardig over wordt gedaan.’

De financiering van New Horizon komt uit het regionaal vsv-programma, van het Koning Willem I College en uit een eigen bijdrage van de vo-scholen. Uit dat laatste wordt onder meer de ov-kaart voor de leerlingen betaald aangezien ze die zij nog niet krijgen vanuit Duo zolang ze nog niet staan ingeschreven op het mbo.

Regionale Jongerenaanpak valt onder de paraplu van het arbeidsmarktprogramma Noordoost Brabant werkt. In de Jongerenaanpak worden alle middelen die binnenkomen voor jeugdwerkloosheid en vsv gebundeld.

Dit artikel is eerder verschenen in het magazine van Ingrado – december 2024.